Kết nối ba trụ cột: Chiến lược tài chính – Chiến lược doanh nghiệp – Quản trị tài chính

Trong bối cảnh kinh tế biến động nhanh, các doanh nghiệp Việt Nam – đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) – ngày càng phải đối diện với áp lực cạnh tranh, biến động lãi suất, tỷ giá, cùng những thay đổi khó lường từ thị trường. Để tồn tại và phát triển, một bản kế hoạch kinh doanh không chỉ cần ý tưởng hay, mà còn đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa chiến lược doanh nghiệp, chiến lược tài chính, và quản trị tài chính.

Nhiều chủ doanh nghiệp thường nhầm lẫn ba khái niệm này hoặc chỉ chú trọng một mảng, dẫn đến mất cân đối nguồn lực, lãng phí vốn, thậm chí khiến doanh nghiệp rơi vào khủng hoảng. Thực tế, ba yếu tố này giống như ba mắt xích trên cùng một sợi dây: thiếu một mắt xích, toàn bộ hệ thống có thể sụp đổ.

1. Chiến lược doanh nghiệp – Xác định “đích đến”

Chiến lược doanh nghiệp là kim chỉ nam cho mọi hoạt động. Đây là kế hoạch tổng thể dài hạn, định hướng tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu của doanh nghiệp. Nó trả lời câu hỏi:

“Doanh nghiệp muốn trở thành ai trong 5 – 10 năm tới? Sẽ cạnh tranh bằng cách nào?”

Ví dụ:

• VinFast chọn chiến lược “toàn cầu hóa” và đầu tư mạnh vào xe điện, định vị thương hiệu Việt trên bản đồ ô tô thế giới.

• Thế Giới Di Động áp dụng chiến lược “mở rộng đa ngành” khi liên tục thử nghiệm các mô hình mới như Bách Hóa Xanh, TopZone, AVA Group.

Một chiến lược doanh nghiệp đúng đắn sẽ giúp tập trung nguồn lực, tối ưu lợi thế cạnh tranh, và định hướng rõ ràng cho các phòng ban – đặc biệt là bộ phận tài chính.

2. Chiến lược tài chính – Định hình “nguồn lực”

Nếu chiến lược doanh nghiệp là “đích đến”, thì chiến lược tài chính là bản đồ huy động và phân bổ vốn để đến được đích đó.

Chiến lược tài chính bao gồm:

• Huy động vốn: từ vốn chủ sở hữu, vay ngân hàng, phát hành trái phiếu/cổ phiếu, hoặc từ các quỹ đầu tư.

• Phân bổ vốn: vào sản xuất, marketing, R&D, mở rộng thị trường, mua sắm máy móc.

• Quản lý rủi ro tài chính: phòng ngừa rủi ro lãi suất, tỷ giá, thanh khoản.

• Cấu trúc vốn tối ưu: cân đối giữa vốn vay và vốn chủ để vừa đảm bảo an toàn, vừa tận dụng đòn bẩy.

Ví dụ thực tiễn:
Một doanh nghiệp công nghệ muốn mở rộng sang thị trường Đông Nam Á trong 2 năm. Chiến lược tài chính có thể là:

• Huy động 30% vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm.

• Vay thêm 40% từ ngân hàng thương mại với lãi suất ưu đãi.

• 30% còn lại từ lợi nhuận giữ lại của năm trước.
  Cách phân bổ này vừa hạn chế áp lực trả nợ ngay, vừa tận dụng được nguồn vốn bên ngoài để tăng tốc.

3. Quản trị tài chính – “Lái xe” trên hành trình

Quản trị tài chính là bước biến chiến lược tài chính thành hành động. Đây là quá trình giám sát, đo lường, và điều chỉnh việc sử dụng vốn hàng ngày. Nó bao gồm:

• Quản lý dòng tiền: đảm bảo đủ tiền mặt cho hoạt động, tránh rủi ro mất thanh khoản.

• Lập và kiểm soát ngân sách: đảm bảo chi tiêu theo kế hoạch.

• Phân tích hiệu quả đầu tư: tính toán ROI, NPV, IRR cho từng dự án.

• Kiểm soát chi phí: phát hiện lãng phí và điều chỉnh kịp thời.

Nếu ví chiến lược doanh nghiệp là việc chọn điểm đến và chiến lược tài chính là chọn phương tiện, thì quản trị tài chính chính là người tài xế – người quyết định tốc độ, quãng nghỉ, và cách xử lý tình huống bất ngờ trên đường.

4. Mối quan hệ mật thiết giữa ba yếu tố

Ba yếu tố này gắn bó chặt chẽ và phụ thuộc lẫn nhau:

1. Chiến lược doanh nghiệp đưa ra định hướng tổng thể.

2. Chiến lược tài chính xác định nguồn lực và cách phân bổ để thực hiện định hướng đó.

3. Quản trị tài chính đảm bảo việc thực thi diễn ra trơn tru, điều chỉnh khi cần thiết.

Một sự thay đổi ở một yếu tố sẽ tác động ngay tới hai yếu tố còn lại. Ví dụ:

• Nếu chiến lược doanh nghiệp chuyển hướng từ “ổn định” sang “mở rộng nhanh”, chiến lược tài chính phải thay đổi từ “an toàn” sang “tận dụng đòn bẩy cao hơn”.

• Nếu quản trị tài chính yếu kém (chi phí đội lên, dòng tiền âm), chiến lược tài chính dù hay đến mấy cũng khó triển khai.

5. Sai lầm phổ biến của doanh nghiệp Việt

• Tách rời chiến lược và thực thi: Nhiều doanh nghiệp vẽ ra bản kế hoạch rất đẹp nhưng thiếu kế hoạch tài chính khả thi.

• Quản trị tài chính bị động: Chỉ xử lý sự cố khi đã xảy ra thay vì dự báo và phòng ngừa.

• Quá phụ thuộc vào vay nợ: Không cân đối giữa vốn vay và vốn chủ, dẫn đến áp lực trả lãi quá cao.

• Thiếu minh bạch dữ liệu: Không có báo cáo tài chính kịp thời, khiến lãnh đạo ra quyết định dựa trên cảm tính.

6. Giải pháp gợi ý cho SME

1. Đồng bộ hóa chiến lược: Tổ chức các buổi làm việc chung giữa ban giám đốc, bộ phận tài chính và các phòng ban chủ chốt để thống nhất mục tiêu và cách triển khai.

2. Xây dựng chiến lược tài chính linh hoạt: Luôn có kế hoạch A, B, C cho các kịch bản thị trường khác nhau.

3. Tăng cường năng lực quản trị tài chính: Ứng dụng phần mềm quản trị dòng tiền, phân tích chi phí – lợi nhuận theo thời gian thực.

4. Minh bạch và kỷ luật: Đảm bảo số liệu tài chính rõ ràng, giúp ra quyết định nhanh và chính xác.

7. Kết luận – Ba bánh răng vận hành cỗ máy tăng trưởng

Chiến lược doanh nghiệp, chiến lược tài chính và quản trị tài chính không thể tồn tại tách rời. Khi được kết nối hài hòa, chúng tạo thành ba bánh răng ăn khớp, giúp doanh nghiệp vận hành mượt mà, tăng trưởng bền vững và ứng phó linh hoạt với biến động thị trường.

Trong thời đại mà “tiền” và “tốc độ” đều là vũ khí cạnh tranh, những doanh nghiệp hiểu rõ và áp dụng hiệu quả bộ ba này sẽ không chỉ tồn tại, mà còn vươn lên dẫn đầu.