5 Tầng kiến thức về “Vốn” phải thấm nhuần nếu muốn khởi nghiệp thành công

Khởi nghiệp là một hành trình vô cùng thú vị với điểm bắt đầu là câu chuyện về “Vốn”.

Khi nói đến “Vốn”, hầu hết mọi người chỉ hình dung về nó như “một cục tiền”. Nhưng với tư cách là một Founder (nhà sáng lập) thì chúng ta cần hiểu về vốn sâu sắc hơn thế vì vốn không chỉ là nhiên liệu, nó là cấu trúc cốt lõi định hình nên sự sống còn của doanh nghiệp và cũng là thứ thể hiện quyền lực của bạn trong công ty.

Trong bài viết này, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu “5 tầng kiến thức về Vốn” mà bất kỳ ai muốn khởi nghiệp cũng cần phải thấm nhuần.

1. Vốn cố định và Vốn lưu động

Để biết cách sử dụng và khai thác tối đa khả năng từ nguồn vốn ta cần hiểu vốn được chia ra làm 2 loại đó là “Vốn cố định” và “Vốn lưu động”

Vốn cố định (Capex – Capital Expenditure):
- Là tiền “chết” nằm trong tài sản (Tiền cọc thuê nhà, tiền sửa sang cửa hàng, mua máy móc, biển hiệu).
- Đặc điểm: Chi một cục to ngay từ đầu, thu hồi rất chậm (khấu hao vài năm).
- Lời khuyên: Đừng dồn hết tiền vào đây. Hãy cố gắng thuê, mượn, hoặc mua cũ để giảm Capex xuống thấp nhất.
Vốn lưu động (Working Capital):
- Là tiền “sống” chảy trong mạch máu doanh nghiệp hàng ngày (Tiền nhập hàng, tiền trả lương, tiền điện nước, tiền quảng cáo).
- Nguy hiểm: Rất nhiều người khởi nghiệp dồn hết 1 tỷ vào sửa cửa hàng cho đẹp (Capex), đến khi khai trương không còn tiền nhập hàng và chạy quảng cáo (hết vốn lưu động) khiến cho công việc kinh doanh gặp khó khăn ngay từ những tháng đầu tiên.

2. Cái giá của Vốn. Không có đồng vốn nào là miễn phí

Tiền đến từ đâu cũng có cái giá của nó (Cost of Capital). Bạn phải biết mình đang đánh đổi cái gì.

Vốn tự thân (Bootstrapping):
- Nguồn: Tiền túi của bạn.
- Giá phải trả: Rủi ro cá nhân (mất là mất hết tiền tiết kiệm), tốc độ phát triển chậm.
- Lợi ích: Bạn toàn quyền quyết định (Sở hữu 100%).
Vốn vay (Debt):
- Nguồn: Ngân hàng, người thân.
- Giá phải trả: Lãi suất và áp lực trả nợ định kỳ (bất kể làm ăn được hay không).
- Lợi ích: Không bị mất cổ phần.
Vốn cổ phần (Equity):
- Nguồn: Quỹ đầu tư (Venture Capital), Nhà đầu tư thiên thần (Angel), Cổ đông góp vốn (Co-founder).
- Giá phải trả: Quyền sở hữu & Quyền kiểm soát.
- Lợi ích: Có tiền lớn để đi nhanh, chia sẻ rủi ro (lỗ không phải trả lại tiền).
- Tư duy: Cổ phần là loại vốn đắt đỏ nhất. Khi bạn bán 10% công ty lúc giá trị thấp, bạn có thể đang bán đi hàng triệu đô la trong tương lai.

3. Vòng quay của Vốn (Cash Conversion Cycle)

Đây là kiến thức quan trọng nhất cho ngành bán lẻ/thương mại. Bạn cần hiểu hành trình của 1 đồng vốn:

Tiền mặt → Mua hàng → Tồn kho → Bán hàng → Công nợ → Tiền mặt về túi.

Nếu vòng quay này là 30 ngày: Một năm bạn quay được 12 vòng → Lợi nhuận nhân lên 12 lần.
Nếu vòng quay này là 90 ngày: Hàng tồn kho ứ đọng, khách nợ lâu → Bạn bị chôn vốn. Dù có lãi trên giấy tờ nhưng không có tiền nhập hàng mới
Mục tiêu: Rút ngắn thời gian tồn kho + Đòi nợ khách nhanh + Xin nợ nhà cung cấp lâu → Đây là nghệ thuật “Chiếm dụng vốn” (Dùng tiền người khác để kinh doanh).

4. Thời điểm gọi vốn (Timing)

Không phải lúc nào có tiền cũng tốt.

Gọi vốn quá sớm: Bạn bị ép giá (Valuation thấp), mất quá nhiều cổ phần cho một số tiền nhỏ.
Gọi vốn quá muộn: Bạn hết tiền (Runway = 0), rơi vào thế đường cùng, nhà đầu tư ép các điều khoản bất lợi hoặc bạn phá sản trước khi tiền về.
Quy tắc vàng: Hãy gọi vốn (hoặc chuẩn bị hạn mức vay) khi bạn chưa thực sự cần gấp. Vị thế đàm phán tốt nhất là khi bạn vẫn còn đủ tiền duy trì vận hành ổn định trong 6-9 tháng nữa.

5. Dự phòng rủi ro (Financial Buffer)

Trong kế hoạch kinh doanh 1 tỷ của bạn, đừng bao giờ tiêu hết 1 tỷ cho các hạng mục cụ thể.

Luôn phải có Quỹ dự phòng (10-20%): Dành cho những thứ “trên trời rơi xuống” (cháy nổ, dịch bệnh, sửa chữa đột xuất, hoặc đơn giản là 3 tháng đầu không có khách).
Nếu không có khoản này, chỉ một sự cố nhỏ cũng có thể làm gãy dòng tiền và khiến doanh nghiệp sụp đổ. Đọc ngay bài viết “Hiểu rõ vai trò của Ngân sách dự phòng trong Quản trị tài chính doanh nghiệp” để hiểu rõ hơn về cách dự phòng rủi ro trong doanh nghiệp!

Kết luận

Trước khi xuống tiền khởi nghiệp hãy tự trả lời:

Cấu trúc: Tôi định chi bao nhiêu % cho Vốn cố định và bao nhiêu % cho Vốn lưu động ? (Tỷ lệ vàng thường là 40/60 hoặc 30/70).
Sức chịu đựng: Nếu doanh thu bằng 0 trong 6 tháng đầu, số vốn hiện tại có đủ nuôi bộ máy không? (Tính Runway).
Điểm hòa vốn: Tôi phải bán bao nhiêu hàng thì mới bắt đầu thu hồi được vốn?
Kế hoạch B: Nếu hết vốn giữa đường, tôi sẽ lấy tiền ở đâu tiếp? (Vay bố mẹ, vay ngân hàng, hay gọi đầu tư?).

Hiểu về vốn sẽ giúp bạn chuyển từ trạng thái “con buôn” (chỉ quan tâm bán hàng) sang trạng thái “doanh nhân” (biết dùng tiền đẻ ra tiền).

CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN QUẢN TRỊ & TÀI CHÍNH VIỆT NAM

Trụ sở chính: Lô 02 C4/NO, Khu đô thị Nam Trung Yên, Phường Yên Hòa, thành phố Hà Nội, Việt Nam

Hotline: 0823.71.3456

Email: tuvantaichinh@cfcvietnam.vn