Quản trị tài chính chuyên sâu: Giải mã “Dòng tiền” dưới con mắt của một CFO thực chiến

Trong thế giới kinh doanh đầy biến động, có một nghịch lý đau lòng vẫn thường xuyên diễn ra: Những doanh nghiệp báo cáo lợi nhuận hàng tỷ đồng trên sổ sách vẫn bất ngờ tuyên bố phá sản. Tại sao lại có hiện tượng này? Câu trả lời nằm ở sự khác biệt cốt lõi giữa “Kế toán” và “Quản trị tài chính”, và cụ thể hơn, là cách nhìn nhận về Dòng tiền (Cash Flow).

Đối với một Giám đốc Tài chính (CFO), lợi nhuận chỉ là một ý kiến (opinion), trong khi tiền mặt mới là sự thật (fact). Bài viết này sẽ đi sâu vào cách một CFO “phẫu thuật” và quản trị dòng tiền để đảm bảo sự sống còn và tăng trưởng của doanh nghiệp.

Sự thật tàn khốc: Lợi nhuận là “ảo ảnh”, Dòng tiền là “máu”

Nhiều chủ doanh nghiệp (CEO) thường mắc sai lầm khi đánh đồng lợi nhuận kế toán với tiền mặt thực có. Họ nhìn vào Báo cáo Kết quả kinh doanh (P&L) thấy lãi lớn và vội vàng ra quyết định đầu tư, mở rộng.

Tuy nhiên, trong quản trị tài chính hiện đại, CFO hiểu rằng lợi nhuận kế toán được ghi nhận theo nguyên tắc “dồn tích” (accrual basis). Nghĩa là khi bạn xuất hóa đơn bán hàng 1 tỷ đồng, bạn đã ghi nhận doanh thu và lợi nhuận, dù khách hàng còn nợ bạn 60 ngày nữa mới trả tiền.

Lúc này, trên sổ sách bạn rất giàu có, nhưng trong két sắt bạn không có một đồng để trả lương nhân viên hay thanh toán tiền điện nước. Đây chính là “cái bẫy thanh khoản” mà quản trị tài chính yếu kém tạo ra. CFO là người phải nhìn xuyên qua lớp sương mù của lợi nhuận để thấy được “mạch máu” thực sự đang chảy trong doanh nghiệp – đó là Dòng tiền.

CFO “phẫu thuật” Dòng tiền như thế nào trong Quản trị tài chính?

Nếu kế toán viên chỉ quan tâm đến tổng số tiền tăng/giảm cuối kỳ, thì CFO sẽ đặt câu hỏi: “Tiền này đến từ đâu và nó đi đâu?”.

Trong hệ thống quản trị tài chính bài bản, CFO sử dụng “dao mổ” là Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ (Cash Flow Statement) để tách dòng tiền thành 3 chiếc “xô” riêng biệt. Sức khỏe của doanh nghiệp phụ thuộc vào việc chiếc xô nào đang đầy lên.

1. Dòng tiền từ Hoạt động Kinh doanh (OCF – Operating Cash Flow)

Đây là “trái tim” của doanh nghiệp. Nó trả lời cho câu hỏi: Hoạt động cốt lõi của công ty (bán hàng, sản xuất) có thực sự tạo ra tiền không?

Một CFO giỏi sẽ không chỉ nhìn con số OCF dương hay âm, mà sẽ phân tích sâu vào Vốn lưu động (Working Capital). Họ sẽ soi xét:

• Hàng tồn kho: Tiền có đang bị “chôn” trong kho quá lâu không?

• Công nợ phải thu: Chúng ta có đang bán chịu quá dễ dãi để chạy theo doanh số ảo không?

• Công nợ phải trả: Chúng ta có đang tận dụng tốt nguồn vốn từ nhà cung cấp không?

Trong quản trị tài chính, một doanh nghiệp khỏe mạnh bắt buộc phải có OCF dương tính trong dài hạn. Nếu bạn liên tục phải vay tiền để bù đắp cho hoạt động kinh doanh cốt lõi, đó là dấu hiệu của “ung thư tài chính”.

2. Dòng tiền từ Hoạt động Đầu tư (ICF – Investing Cash Flow)

Đây là dòng tiền thể hiện tầm nhìn tương lai. CFO phân tích ICF để xem doanh nghiệp đang dùng tiền để “xây móng” (mua máy móc, công nghệ mới, mở nhà xưởng – ICF âm) hay đang phải “bán nhà để ăn” (thanh lý tài sản để có tiền mặt – ICF dương).

Trong chiến lược quản trị tài chính, ICF thường âm ở các doanh nghiệp đang tăng trưởng. Tuy nhiên, CFO phải đảm bảo rằng mỗi đồng tiền đầu tư ra đều phải được tính toán ROI (Tỷ suất hoàn vốn) kỹ lưỡng, tránh đầu tư dàn trải, lãng phí.

3. Dòng tiền từ Hoạt động Tài chính (CFF – Financing Cash Flow)

Chiếc xô này cho biết doanh nghiệp đang huy động vốn từ đâu: Vay nợ ngân hàng hay gọi vốn từ cổ đông?

Vai trò của CFO trong quản trị tài chính ở đây là tối ưu cấu trúc vốn. Họ phải cân đối giữa việc dùng đòn bẩy tài chính (vay nợ) để tăng trưởng nhanh với rủi ro mất khả năng thanh toán lãi vay. Một dòng tiền CFF dương liên tục (vay nợ liên tục) trong khi OCF âm là một tín hiệu báo động đỏ về khả năng vỡ nợ.

Chiến lược Quản trị tài chính đỉnh cao: Từ phòng thủ đến tấn công

Sau khi đã “phẫu thuật” và hiểu rõ bản chất dòng tiền, CFO sẽ xây dựng chiến lược quản trị tài chính theo hai hướng:

• Phòng thủ (Xây đê chắn sóng): CFO luôn yêu cầu xây dựng một quỹ dự phòng tiền mặt (Cash Buffer) đủ để doanh nghiệp sống sót trong 3-6 tháng nếu doanh thu đột ngột về 0 (như thời kỳ đại dịch). Đây là nguyên tắc sống còn.

• Tấn công (Tối ưu chu kỳ tiền mặt): CFO sẽ phối hợp với các phòng ban để rút ngắn Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt (CCC). Mục tiêu là: Bán hàng nhanh hơn, thu tiền về sớm hơn và đàm phán trả tiền chậm hơn (một cách hợp lý). Ai nắm giữ tiền mặt lâu hơn, người đó thắng.

Kết luận

Quản trị tài chính không chỉ là việc ghi chép số liệu quá khứ, mà là nghệ thuật điều hướng tương lai thông qua việc kiểm soát dòng tiền. Dưới góc nhìn của CFO, dòng tiền là thước đo trung thực nhất về sức khỏe doanh nghiệp. Đừng để bị đánh lừa bởi những con số lợi nhuận hào nhoáng, hãy học cách quản trị dòng tiền để xây dựng một doanh nghiệp không chỉ lớn mà còn thực sự mạnh.

Doanh nghiệp của bạn đang ở giai đoạn nào? Cần tối ưu hay đã sẵn sàng mở rộng? Hãy liên hệ với CFC Vietnam để được các chuyên gia tài chính “bắt mạch” và đưa ra lộ trình phù hợp nhất. Hoặc đăng ký tham gia ngay khoá học “Quản trị tài chính doanh nghiệp toàn diện” được CFC tổ chức định kỳ cho các nhà khởi nghiệp, giám đốc vận hành, giám đốc tài chính, kế toán trưởng trên toàn quốc!

CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN QUẢN TRỊ & TÀI CHÍNH VIỆT NAM

Trụ sở chính: Lô 02 C4/NO, Khu đô thị Nam Trung Yên, Phường Yên Hòa, thành phố Hà Nội, Việt Nam

Hotline: 0823.71.3456

Email: tuvantaichinh@cfcvietnam.vn